Абайлаңыз! Алаяқтар!

Стационар компьютер немесе ноутбукты қалай қорғаймыз

1
Құрылғыдағы операциялық жүйе мен қолданбаларды жиі жаңартып тұрыңыз.
2
Қауіпті бағдарламалардан қорғану үшін ең соңғы әрі лицензияланған вирусқа қарсы БҚ қолданыңыз. Антивирус күнде автоматты түрде жаңарып тұратынына көз жеткізіңіз. Құрылғыны жүйелі түрде қауіпті бағадарлама бар-жоғына толық тексеріп тұрыңыз.
3
Құрылғыңыздағы тіркеулік жазбаңызды күрделі әрі қайталанбас құпиясөз арқылы қорғаңыз. Бір құпиясөзді әртүрлі бағадарлама мен құрылғыға орната бермеңіз. Құпиясөздеріңізді жүйелі түрде жаңасына ауыстырып тұрыңыз. Құпиясөздеріңізді браузерде сақтамаңыз (“сақтау” белгісін алып тастаңыз). Логиндер, құпиясөздер мен пиндерді стикер немесе қағазға жазып, ашық қалдырмаңыз. Оны ешкімге айтпаңыз: өз жұмысшыларыңыз, техниқалық қолдау мамандары немесе ForteBank қызметкерімін, арнайы қызмет өкілдерімін деп өзін таныстрығандарға да.
4
Өзіңіз қолданатын маңызды жүйелерге екі факторлы сәйкестендірме орнатып қойыңыз.
5
Қашықтықтан басқаратын бағадарламаларды (AnyDesk, TeamViewer және т.б.) өз құрылғыңызда қолданбаңыз.
6
Интернет банкингті бөлек, арнайы дайындалған құрылғымен қолдануға тырысыңыз. Оған үшінші жақтың қолы жетуін шектеп қойыңыз.
7
Жұмыс орныңыздан аз уақытқа кетсеңіз де, құрылғыңыздың экранын бұғаттап қойыңыз.
8
Интернет желісінен сенімсіз файлдарды жүктеп алудан аулақ болыңыз. Құрылғыңызға бұзып кірген немесе лицензиясы жоқ бағадарлама орнатпаңыз.
9
Кіру құқығын шектеуді қолданыңыз, стандартты құқығы бар тіркелу жазбасын пайдаланыңыз. Күнделікті жұмыста әкімшілік артықшылығы бар тіркелу жазбасын қолданудан бас тартыңыз. Ол құрылғыңыздағы жағымсыз өзгерістің алдын алуға көмектеседі.
10
Ақпарат тасымалдағышты (флешка) пайдаланбас бұрын, оны антивируспен текстеріп алыңыз. Интернеттен жүктеп алған файлдарды да ашпай тұрып, антивируспен тексеріп алыңыз.
11
Құрылғыңызға кіріктірілген желіаралық экран (брандмауэр) қосып қойыңыз. Ол сіздің құрылғыңызға рұқсатсыз кіруден қорғауға көмектеседі.
12
Маңызды ақпараттың резервтегі көшірмесін міндетті түрда сақтап жүрізіңіз. Вирустық шабуыл немесе жабдықтың іске шығуы кезінде деректерді қалпына келтіріп алуға болады.
13
Қауіпсіздік жаңартпасы шықпайтын ескірген операциялық жүйені қолданбаңыз.

Мобильді смартфон немесе планшет

Құрылғыдағы операциялық жүйе мен қолданбаларды жиі жаңартып тұрыңыз. Лицензияланған вирусқа қарсы бағадарлама орнатып, сигнатуралардың автоматты жаңарып тұруын қосып қойыңыз.

Құрылғыға кіру үшін биометриялық дерек немесе күрделі құпиясөз/графикалық кілт орнатыңыз. Құпиясөзді (немесе графикалық кілтті) енгізіп жатқанда, ешкім қарап тұрмағанына көз жеткізіңіз.

Құрылғыны үшінші жаққа сеніп, тапсырмаңыз.

Пошта, мессенджерлер, интернет-банкинг және басқа маңызды қолданбаларға екі факторлы сәйкестендіру орнатып қойыңыз.

Құпиясөздерді смартфондағы қолданбаларға жазып алмаңыз (“құпиясөзді сақтау” белгісін алып тастаңыз)

Мессенджерде күмән тудыратын қоңырауға жауап бермеңіз, алаяқ болуы мүмкін. Күмән тудыратын немесе шетелдік нөмірлерден келген хабарламаларды оқымай, өшіріп тастаңыз.

Барлық орнатылған қолданбалардың рұқсаттарын тексеріңіз. Қолданбалар тізімін жиі тексеріп тұрыңыз. Пайдаланбайтындарды өшіріп жүріңіз.

Мобильді қолданбаны тек ресми дүкеннен орнатыңыз (Play Market, App Store), оларды жүйелі түрде жаңартып тұруды оңайлатады.

Ресми дүкеннен қолданба жүктеп жатқанда, шығарушы кім, қолданба рейтингісі қандай және неше адам орнатқанын тексеріңіз. Қолданбаны бұрын орнатып алған қолданушыларлың пікіріне назар ауадрыңыз.

ЖК, смартфон немесе планшетті (жеке немесе корпоративті) сату немесе утилизация жасау алдында файлдарды қалпына келтіру мүмкіндігінсіз құрылғының қатты жадын өшіру керек немесе жүйелік баптамаға дейін түсіріп тастау керек.