Бүкіл әлемде төлем саласында ауқымды өзгерістер орын алуда. COVID-19 пандемиясы электрондық коммерция мен жанасусыз төлемдерге көшу үдерісін тездете түсті, ал қолма-қол ақша біртіндеп күнделікті қолданыстан шығып жатыр.

Біздің еліміз бұл трендті белсенді түрде қолдауда. 2020 жылдан бастап қолма-қол ақшасыз транзакциялар көлемі 5,5 есе өсіп, 2024 жылдың 8 айында 100 трлн теңгеге жетті. 2022 және 2023 жылдары жыл сайынғы өсім 40%-тен асты, ал биыл 15%-ке дейін баяулағанына қарамастан, 17%-ке тең орташа әлемдік өсу қарқынына жақындады.

Негізгі үлес, яғни қолма-қол ақшасыз төлемдердің 80% - интернет және мобильді құрылғы арқылы жасалатын төлемдер: 82 трлн теңге сомасына 4,4 млрд транзакция, бір транзакция үшін орташа чек - 18,8 мың теңге.

Қызықты мәлімет: біріншіден, қолма-қол ақшасыз төлемдердің жалпы көлемі тез өсуде, алайда орташа чек іс жүзінде қалыпты деңгейінде, яғни 2020 жылдың 8 айында 12 174 теңге және 2024 жылдың дәл сондай кезеңінде 12 648 теңге деңгейінде қалуда. Инфляцияны ескерсек, орташа чек нақты мәнде 50%-ке қысқарды, бұл шағын сауда үшін қолма-қол ақшасыз төлемдерді күнделікті пайдаланудың қарқынын көрсетеді. Бұл қазақстандықтардың цифрлық есеп айырысу әдістеріне сеніп, қолма-қол ақшаға қарағанда цифрлық төлемдерді көбірек пайдаланатынын растайды және бұл үрдіс олардың әдеттегі қаржылық мінез-құлқының бір бөлігіне айналуда.

Екіншіден, QR төлемдерінің кеңеюі. 2024 жылдың 8 айында QR транзакцияларының көлемі сомасы бойынша да, саны бойынша да POS-терминалдардан асып түсті. 10,2 трлн теңге сомасына 2,1 млрд QR транзакция, ал POS-терминалдар бойынша - 9,9 трлн теңгеге 1,7 млрд транзакция жүргізілді. Салыстырып қарағанда, өткен жылы QR төлемдері POS-терминалдар арқылы жасалатын төлемдерден 2 есе аз болды.

Ақырында, қолма-қол ақша туралы. Қолма-қол ақшасыз төлемдердің орташа чегі іс жүзінде өзгерген жоқ, ал нақты мәнде тіпті қысқарды десек те болады, дегенмен қолма-қол ақша алу операциялары бойынша кері үрдіс байқалуда: қазақстандықтар ақшаны сирек ала бастады, алайда бір рет алынатын ақшаның сомасы шамамен екі есе өсті - 2020 жылдың 8 айында 51 583 теңге болса, 2024 жылдың дәл сондай кезеңінде 101 707 теңге.